Wolven aanvallen feit of fictie?

                                 Drs. P (Heinz Hermann Polzer)               foto: Jan Zandbergen

Er bestaat geen goed gedocumenteerd geval waar een gezonde wolf mensen heeft aangevallen.
Ook ik heb dit wel duizenden keren uitgesproken.

Deze uitspraak is fout, maar pas in 2000 en 2002 zijn er twee omvangrijke studies gedaan op dit gebied:

1. Het Linnell – verslag. Een studie van 18 vooraanstaande Europese wetenschappers en biologen van het Noorse “Norsk” Instituut voor natuurwetenschappers hetgeen in 2002 gepubliceerd is geworden. De geleerden onderzochten stukken vanaf de 16e tot en met 21e Eeuw. Dit is het eerste gedetailleerde onderzoek van aanvallen van de wolf op de mens in Noord-Amerika, Europa, India, China en Japan.
2. Het McNay – verslag.  Dit kwam na een aanval van een wolf op een kind in Alaska in het jaar 2000. Mark E. Mc.Nay, een bioloog van de Fisch en Wildlife van Alaska, stelde een rapport op van 80 ontmoetingen tussen mensen en wolven die hebben plaatsgevonden sinds 1900 in Alaska, Canada en Minnesota. Hij wilde beter leren begrijpen waarom wolven aanvallen en hoe men met zulke situaties moet omgaan.
   

De angst voor de wolf was in de afgelopen eeuwen de voornaamste reden voor de vernietiging van de wolven over de hele wereld. Aan de andere kant zie je verschillende culturen die respect voor wolven hebben zoals de Eskimo’s en Indianen, zij zien de wolf niet als gevaarlijk. Maar ook in de Bijbel (Matheus 10.16) wordt de wolf als een bedreiging voor de schapen beschreven, maar niet als gevaarlijk voor mensen.

© Elli H. Radinger tijdens haar wolvenonderzoek in Yellowstone. 

Zo is het meest bekende historische geval en tevens het spectaculairste van Europa met het grootst aantal slachtoffers   “Het Beest van Gévaudan”.
Over geen ander beest is zoveel geschreven en gepubliceerd. Van juni 1764 tot juni 1767 werden naar verluidt meer dan 100 mensen in de regio van Gévaudan in het zuiden van Frankrijk in een gebied van circa 700 km² door één wolf gedood en opgegeten. De pastoor van La Besseyre verzamelde verslagen van ooggetuigen en probeerde wetenschappelijk een beschrijving van deze wolf te geven. Het dier had een grote gelijkenis met wolven, maar er bestonden enige wezenlijke verschillen. Deze menseneter rende en bewoog zich met zeer grote stappen en sprongen en liet de aarde onder zijn grote poten beven. Achterwaarts liep hij even snel als voorwaarts; hij was veel groter dan een wolf, vooral als hij zijn rugharen rechtop zette. Aan de zijkanten had hij roodachtige en zwarte vlekken, hij had een zeer dikke en korte hals, zijn snuit was stomp, zijn kop was afgevlakt en een zwarte streep liep van tussen zijn schouders tot zijn zeer opvallende ruige staartpunt. Meerdere groots opgezette jachtpartijen op het dier – sommige met meer dan 20.000 boeren en soldaten – liepen op niets uit. Dan werd er in maart 1765 een super grote wolf gedood, waar talrijke littekens en sporen van gevechten op te zien waren. Dit dier werd als de wolf van Gévaudan geïdentificeerd. Maar in het midden van oktober 1765 werd er opnieuw een wolvin met twee jongen gedood. Hierna was er een korte rustpauze. Een half jaar later kwam het tot nieuwe aanvallen. Eerst in juni 1767, toen er een andere zeer grote wolf werd gedood, kwam er rust. Maar ook deze wolf werd ervan beschuldigd  de Gévaudan-wolf te zijn: in de maag van dit dier vond men menselijke resten. Het dier werd gebalsemd en naar het Hof van Versailles gebracht. Zijn lichaam had zich echter bij de aankomst ontleed, zodat er verder geen onderzoeken meer mogelijk waren en de jager de uitgeloofde beloning niet gekregen heeft. Tussen 1740 en 1767 werden er in Zuid-Frankrijk bij het trachten dit beest te doden, 2000 wolven gedood.
Over de wolf van Gévaudan wordt ook nu nog gespeculeerd; Er zijn nog steeds twee vragen: ‘was het dier werkelijk een wolf’ en ‘werden die mensen door hetzelfde dier gedood of door verschillende dieren?

Door de duidelijke beschrijving van de grootte en de kleur van de vacht van de gedode wolven, is het zeker mogelijk dat het niet om wolven ging maar om wolfhybriden. Honden die gekruist waren met waakhonden (berghonden) van schaapherders. Verder zijn er nog andere theorieën gaande, van een uitgebroken Hyena uit een dierentuin en bij sommige gevallen zou het zelfs om een seriemoordenaar gaan. In de loop der jaren zijn de wetenschappers er toch van overtuigd geraakt dat beide wolven inderdaad wolfhybriden waren en dat een of meerdere dieren de daders waren van het doden van mensen.

In alle landen van Europa zijn wel verhalen van wolven die mensen gedood hebben, maar de haat ten opzichte van de wolf was zo groot dat deze verhalen niet al te serieus genomen kunnen worden. Dat wil niet zeggen dat wolven geen mensen gedood zouden hebben.
Veel belangrijker is om eens te gaan kijken hoe het in deze tijd gesteld is met het doden van mensen door wolven.

De meeste berichten van aanvallen van wolven op mensen komen uit India en Centraal- Azië.
De aanvallen van die in Noord-Amerika en Canada zijn nauwkeurig onderzocht en geven aanwijzingen waarom wolven mensen aanvallen.
Het moet nogmaals duidelijk vermeld worden dat wolven een grote angst voor mensen hebben. Deze angst bij de mens is zoals het genoemd wordt instinctief gedrag, maar ook enorm aangeleerd gedrag. Biologen gaan er vanuit dat er met wolven die mensen aanvallen iets mis is.

Aanvallen van wolven op mensen zijn in de moderne tijd drastisch afgenomen. Dit heeft onder andere de volgende redenen:
De wolvenpopulatie herstelt zich na bijna een volledige uitroeiing traag. Agressieve wolven waren de eerste die moesten sterven, alleen de schuwe wolven hebben een overlevingskans. Deze angst voor mensen hebben ze doorgegeven aan hun nakomelingen.
Door de ontwikkeling van rabiës entstof (hondsdolheid). zijn er nog weinig dieren die deze ziekte krijgen.
In deze tijd worden kinderen nog zeer zelden als hoeder van landbouwhuisdieren ingezet.
Veel mensen trokken van het platteland naar de stad.
Er zijn voor de wolven weer voldoende prooidieren zodat ze niet door honger huisdieren moeten vangen en daardoor ontstaan er minder conflicten. Omdat er zeer weinig aanvallen van wolven op mensen kunnen worden vermeld, laat zien dat als het sporadisch voorkomt het als een ‘echt nieuws’ item wordt besproken in de pers.
Als wolven hun prooi opjagen en vangen om het op te eten, spreken biologen van predator aanvallen of prooiaanvallen. De slachtoffers van prooiaanvallen zijn meestal kinderen en vrouwen, terwijl hondsdolle wolven overwegend volwassenen schijnen aan te vallen. Hondsdolle wolven komt meestal voor in de winter en het voorjaar. Wolven die mensen doden als prooi komen meestal voor aan het einde van de zomer. Als reden wordt aangenomen dat wolven in deze tijd meer prooi nodig hebben om hun jongen groot te brengen. Maar ook dat in de zomer meer mensen hun vrije tijd doorbrengen in gebieden waar wolven zich bevinden.
Interessant is dat de prooiaanvallen in Europa de laatste honderd jaar volledig is gestopt.

Wolven verdedigen hun jongen zeer moedig en fel tegen beren en poema’s maar zeer zelden tegen mensen. Er zijn veel berichten van een trapper of bioloog die wolvenpups uit hun hol gehaald hebben, terwijl de ouders jankend in de buurt op en neer liepen. Duidelijk is dat de angst voor de menselijke tweebener groter is dan de moederliefde. En zelfs als ze hun jongen verdedigden of zich in een situatie gedwongen voelden dat te doen omdat er geen andere uitweg was, neigen wolven alleen in handen, armen of benen te grijpen zonder ook de mens ernstig te verwonden en aansluitend hierna weg te lopen.

Wolven hebben in al die jaren veel slechtere ervaringen met de mens opgedaan, dan de mens met de wolf. Daarom vermijden ze menselijke wegen en nederzettingen. Toch kunnen ze zich genoeg aanpassen om in de buurt van mensen te leven. De wolf in de Abruzzen vlakbij Rome zorgen door deze aanpassing geregeld voor problemen, zeker als er dan ook nog mensen zijn die dit gedrag aanmoedigen door hun voedsel te geven.
De kwestie van “gewenning” aan de mens is van essentieel belang als het contact met mensen van een tijdelijke aard is of meer gerichte natuurlijke drang is. Er zijn tal van gevallen bekend met name in nationale parken, dat wolven zonder problemen midden in de campingplaatsen rond snuffelden, misschien af en toe een object meenamen, maar geen grote interesse hadden voor de mens. Het probleem van zulke ontmoetingen kan komen wanneer de wolven de mensen in verbinding zien met voedsel.